fwa

Đìa số năm

Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.

Lấn chiếm vỉa hè công viên

Hoa mai được xem là biểu tượng của mùa xuân. Cứ đến khoảng giữa tháng chạp, các nhà vườn bắt đầu lặt lá để nụ hoa dồn sức bung nở đón tết. Tuy có sức sống dẻo dai nhưng mai tết trúng vụ hay không phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Chăm sóc cây vất vả cả năm, người trồng mai ở làng mai An Lộc Xuân (Q.12) chỉ mong thời tiết ấm áp, thuận lợi để hoa nở đẹp, chở Tết Ất Tỵ 2025 đến với mọi nhà.

Có hàng vạn lý do khiến bạn 'mê mệt' trang phục màu hồng

Lynda Trang Đài thông qua luật sư đưa ra lời biện hộ rằng “không có tội” trong văn bản gửi đến Văn phòng công tố viên quận Orange (Florida, Mỹ). Đồng thời nữ ca sĩ cho biết sẽ vắng mặt trong phiên xử sắp tới. Bên cạnh đó, yêu cầu đổi luật sư từ ông Joel Leppard sang bà Josephine Arroyo đã được tòa án chấp thuận.Ngoài ra, đại diện pháp lý của nữ ca sĩ yêu cầu phía công tố cung cấp tài liệu và thông tin liên quan đến vụ án gồm: danh sách nhân chứng, bản ghi lời khai, báo cáo điều tra, vật chứng... Phía Lynda Trang Đài cũng yêu cầu vụ án được xét xử bởi bồi thẩm đoàn.Theo hồ sơ tòa án Florida, ca sĩ Lynda Trang Đài (tên thật là Lynda Trangdai Le Ngo) bị cảnh sát bắt vào ngày 5.1.2025 về tội trộm cắp hàng hóa trên 100 USD, xếp vào loại tội nhẹ. Vào ngày 6.1, nữ ca sĩ đóng tiền tại ngoại, số tiền là 1.000 USD. Trong buổi trò chuyện với Quang Lê, giọng ca 6X cho rằng vụ việc là vận xui đối với mình. Nữ ca sĩ chia sẻ luật sư đang xử lý vụ việc và nhắn nhủ “mong mọi người không thất vọng về tôi”.Chương trình đại nhạc hội Huế Mega Booming gây chú ý khi quy tụ dàn sao bước ra từ show thực tế Anh trai “say hi”, gồm Isaac, Anh Tú, Quân A.P, Wean và Hurrykng. Bên cạnh đó, chương trình có sự tham gia của các nghệ sĩ trẻ khác như Xuân Định K.Y, MANBO, LyLy. Không chỉ có dàn sao trong nước, Huế Mega Booming còn chào đón các nghệ sĩ quốc tế như Akari Nakatani (Nhật Bản) và Blue D (Hàn Quốc).Với tôn chỉ đưa những nét đẹp văn hóa dân tộc đến gần hơn với khán giả đại chúng, Huế Mega Booming ra đời với sứ mệnh quảng bá, thu hút du lịch Huế thông qua các hoạt động văn hóa nghệ thuật. Đây là cơ hội để giới thiệu nét đẹp quê hương, đất nước, con người Việt Nam nói chung và vùng đất Huế nói riêng đến với bạn bè quốc tế.Thông qua việc kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và hiện đại, chương trình không chỉ mang tính giải trí mà còn góp phần bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Đồng thời, đây cũng là điểm nhấn quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch của thành phố Huế, đặc biệt là thu hút đối tượng khán giả trẻ, yêu thích âm nhạc và khám phá văn hóa.Theo số liệu tham khảo Box Office Vietnam, phim Quỷ nhập tràng có sự tham gia của Khả Như - Quang Tuấn tạm dẫn đầu phòng vé Việt hôm 5.3, với 3,4 tỉ đồng doanh thu. Đáng chú ý, dù chưa khởi chiếu chính thức song tác phẩm của đạo diễn Pom Nguyễn đã vượt mặt Nhà gia tiên của Huỳnh Lập trên đường đua.Quỷ nhập tràng xoay quanh vợ chồng Quang (Quang Tuấn) và Như (Khả Như), sống ở một ngôi làng vùng cao. Cuộc sống cả hai xáo trộn khi phát hiện một cỗ quan tài vô chủ trong mảnh đất nhà mình. Sau khi khai quật mộ, Như dần cảm nhận bị một thế lực nào đó đeo bám. Biến cố ập đến khi con của Như bị người lạ bắt cóc, còn cô thay đổi tâm tính, khiến chồng hoang mang.Ngoài Quang Tuấn và Khả Như, phim còn quy tụ các diễn viên: NSND Thanh Nam, Vân Dung, NSƯT Phú Đôn...Sau thành tích top 8 Miss Global Vietnam 2024, Bùi Hạnh Nguyên tiếp tục ghi danh vòng thi online của Miss Cosmo Vietnam 2025. Người đẹp quê Long An sinh năm 1997, gây ấn tượng bởi chiều cao 1,81m. Cô là cử nhân ngành quản trị kinh doanh - Học viện hàng không Việt Nam.Trước đó, Hạnh Nguyên từng thi Miss Cosmo Vietnam 2023. Với cô, đây là cột mốc quan trọng giúp hiểu rõ hơn về bản thân, trau dồi thêm nhiều kỹ năng. Trở lại cuộc thi năm 2025, người đẹp quê Long An khẳng định mang đến phiên bản hoàn thiện hơn, có sự tự tin chinh phục thử thách.“Với tôi, Miss Cosmo Vietnam không chỉ là một sân chơi nhan sắc mà còn là nơi để phụ nữ thể hiện trí tuệ, bản lĩnh và tầm ảnh hưởng của mình đối với xã hội. Tôi luôn tâm niệm rằng vẻ đẹp đích thực không chỉ nằm ở ngoại hình mà còn ở sự thông minh, lòng nhân ái và một tinh thần vững vàng, không bao giờ bỏ cuộc”, Hạnh Nguyên chia sẻ.

"Về để được vỗ, vỗ để nhớ mà về. Mọi người ơi, khỏe để trở về nha mọi người…", lời bài hát nhạc nền trong đoạn clip của đại gia đình hơn 20 thành viên trao nhau những cái ôm chỉ vài câu, nhưng khiến nhiều người rơi nước mắt xúc động.Trong video, các thành viên trong gia đình 3 thế hệ mặc áo thun trắng, ông bà cụ tóc bạc trắng dùng màu acrylic xanh - đỏ tô đậm lên bàn tay, lần lượt ôm con cháu để vẽ dấu tay của mình lên lưng áo.Nguyễn Phương Kiều Lâm (24 tuổi) cho biết, đoạn clip được quay trưa mùng 1 tết tại nhà ông bà ngoại của mình ở xã Hành Thiện (TP.Quảng Ngãi, Quảng Ngãi). Là người đưa ra ý tưởng, Kiều Lâm bàn bạc với các anh chị em, sau đó gửi vào nhóm chat gia đình xin ý kiến cậu, mợ và ông bà. Nhận tin nhắn, mọi người hưởng ứng nhiệt tình.Khoảnh khắc cậu, mợ và ông bà trao nhau những cái ôm đầu tiên khiến không khí ngày tết ấm áp hơn bao giờ hết, ai cũng rạng rỡ, cười tươi như hoa. "Nhà mình mọi người thương ông bà nhưng ngại thể hiện. Được ôm ông bà thật sự là hạnh phúc khó tả, giống như được quay về thời thơ ấu, không cần suy nghĩ gì, chỉ cần chạy ào đến ôm ông bà, được vỗ về, mọi áp lực dường như tan biến hết. Khoảnh khắc ấy chỉ tồn tại niềm vui, hạnh phúc và tình yêu thương trọn vẹn", Kiều Lâm xúc động.Ban đầu, cô gái 24 tuổi làm clip này chỉ để lưu giữ kỷ niệm đẹp cho gia đình và đăng lên trang cá nhân. Bất ngờ đoạn clip hút hơn 600.000 lượt xem cùng hàng trăm bình luận. Nhiều tài khoản cho biết rưng rưng, suýt khóc khi xem khoảnh khắc gia đình ôm nhau vỗ về này.Mẹ của Kiều Lâm đã ngồi đọc từng bình luận cho cả nhà nghe, ông bà ngoại hạnh phúc cười át cả tiếng nhạc, những giây phút ấy khiến cả nhà xích lại gần nhau hơn.Bà Trần Thị Hồng (80 tuổi) cho biết, ông bà có 6 người con và 17 cháu nội, ngoại. Mỗi năm tết đến, con cháu thường về sum họp ở nhà ông bà, chơi đùa, ăn uống, tối đến cả nhà ngồi trò chuyện nhịp cả căn nhà nhỏ.Cụ bà chia sẻ: "Nhìn mấy đứa con hòa thuận là hạnh phúc tuổi già. Bình thường tôi ít ôm con cháu, chỉ lâu lâu có những cái vỗ vai dặn dò. Cảm giác lúc ôm con cháu để vẽ lên áo rất vui, nhìn từng đứa con, đứa cháu ngày nào còn bế trên tay nay đã lớn khôn nên người, vừa hạnh phúc vừa tự hào".Đã trở lại TP.HCM sau chuỗi ngày tết bên gia đình, ông Nguyễn Đình Thông (46 tuổi), con trai út của cụ Hồng, vẫn còn thấy như có dòng điện chạy trong người vì "ôm cha mẹ sướng không tả nổi". Đây là năm đầu tiên đại gia đình ông Thông có áo đồng phục, cùng nhau quay clip kỷ niệm. Mỗi lần có dịp về thăm nhà, ông chỉ ngồi kế bên ôm vỗ vai cha mẹ hỏi thăm sức khỏe."Người lớn trong nhà hay ngại, nhưng con cháu động viên thì cùng ôm cha mẹ thực hiện, có mấy người anh tôi tóc điểm bạc ôm cha tóc bạc trắng nhìn rất hạnh phúc, thực hiện xong thì thấy sướng quá trời. Để có cơ hội ôm cha mẹ già, có con cháu trong nhà cùng chứng kiến vậy khó lắm. Năm nay dù chưa đủ hết các thành viên trong gia đình, nhưng chúng tôi đã gọi video để 2 anh ở xa cùng xem khoảnh khắc ấy. Ai cũng rạng rỡ cười hạnh phúc", ông Thông tâm sự.

TP.HCM ra mắt tổ hợp giải trí bên Công viên bờ sông Sài Gòn (TP.Thủ Đức)

Cuộc khảo sát được thực hiện từ ngày 5-7.2 cho thấy Tổng thống Donald Trump nhận được tỷ lệ ủng hộ 53% trong tháng đầu của nhiệm kỳ. Tổng cộng 2.175 người Mỹ tham gia khảo sát, với biên độ sai số 2,5%.Tuy nhiên, nhiều người bày tỏ quan ngại rằng ông Trump vẫn chưa làm đủ để giảm giá tiêu dùng vốn đang ở mức cao, và đa số người phản đối thuế quan nhằm vào Mexico, Canada và châu Âu, theo Đài CBS.Cụ thể, 66% số người tham gia khảo sát cảm thấy chính quyền Tổng thống Trump vẫn chưa thực sự tập trung vào mục tiêu hạ mức giá tiêu dùng. Trong số này, có gần 50% số người theo đảng Cộng hòa.Trong khi 56% số người tham gia ủng hộ mức thuế quan 10% đối với Trung Quốc, cũng từng ấy người phản đối kế hoạch áp thuế 25% cho Canada và Mexico và trong tương lai là nhằm vào các nước châu Âu.Phân nửa số người được khảo sát cũng cho rằng tỉ phú Elon Musk và Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE) do ông dẫn đầu nên có tác động nhiều hoặc ít nhất là một phần trong các hoạt động và chi tiêu của chính phủ Mỹ. Con số này tăng lên 74% trong số các thành viên đảng Cộng hòa.Khi mới nhậm chức, các tổng thống Mỹ thường có xu hướng nhận được sự ủng hộ cao. Chẳng hạn, cựu Tổng thống Joe Biden nhận được tỷ lệ ủng hộ 57% vào đầu tháng 2 của nhiệm kỳ; tỷ lệ ủng hộ dành cho ông Barack Obama là 66% vào tháng 1.2009 và tỷ lệ dành cho ông George W.Bush là 59% vào tháng 2.2001.Theo thời gian, tỷ lệ này sẽ thay đổi dựa trên sự thể hiện của tổng thống trong nhiệm kỳ.